Шымкентте полицейлер жасөспірімдермен Буллинг пен нашақорлықтын алдын алу бойынша іс-қимыл жөніндегі профилактикалық кездесу өткізді
Ағымдағы жылдың 17-19 қыркүйек аралығында өткізілетін “Жасөспірім” ЖПІШ барысында С.Ерубаев атындағы №24 IT-мектеп лицейінде буллинг пен есірткіге қарсы күрес мәселелеріне арналған 500 ге жуық оқушыға маңызды іс шара өтті.
Буллинг (bullying) – ағылшын тілінен аударғанда, қорлау, қудалау, мазалау дегенді білдіреді. Буллинг жасаушы мұны күшпен де, сөзбен кемсіту арқылы да жасайды әрі бұл әрекетін жиі қайталауы мүмкін.
Қоғамда “буллинг мектеп оқушылары арасында ғана болады” деген түсінік қалыптасқан. Шын мәнінде, кез келген жастағы адам үйде, көшеде, жұмыста, оқу орнында, қысқасы, барлық жерде буллингпен ұшырасуы мүмкін. Буллинг деп көп жағдайда бір адамның бір адамды қорқытып-үркіткенін, қудалауын атайды. Ал құрбанға топ болып әлімжеттік жасауды моббинг дейді.
Әрине, баладағы кез келген өзгеріс буллингке тап болғанының белгісі болуы мүмкін. Мысалы, ол мектептегі түрлі мерекелік шара мен ашық сабаққа белсене қатысып жүріп, кенет қызығушылығы басылып қалғанын, қатысқысы келмейтінін айта бастауы мүмкін. Мұндай өзгеріс тікелей буллинг белгісі болмаса да, баланың өмірінде өзгерістер болып жатқанының айғағы екенін есте ұстау керек. Ал бала мектепке барудан бас тартса, бұл көп жағдайда сол буллингке ұшырап жүргенінің белгісі болып шығып жатады. Бұл үшін іші, басы ауырғанын айтып, түрлі сылтау табуға тырысуы мүмкін.
Мектептегі қорқытуды екі негізгі түрге бөлуге болады:
Мектептегі физикалық қорқыту-қасақана итеру, соққы, тепкі, ұрып-соғу, басқа дене жарақаттарын салу және т. б.;
жыныстық зорлық-зомбылық-бұл физикалық (жыныстық сипаттағы әрекеттер) кіші түрі.
Мектептегі психологиялық қорлау-бұл эмоционалды сенімсіздікті қасақана тудыратын ауызша қорлау немесе қақан-лоқы көрсету, қудалау, қорқыту арқылы психологиялық жарақат алатын психикаға әсер етумен байланысты зорлық-зомбылық. Бұл формаға мыналарды жатқызуға болады:
— ауызша қорлау, онда құрал дауыс ретінде қызмет етеді (жәбірленушіге үнемі жүгінетін қорлау атауы, қоңырау шалу, мазақ ету, қорлайтын қауесеттерді тарату және т. б.);
— қорлау қимылдары немесе әрекеттері (мысалы, жәбірленушіге немесе оның бағытына түкіру);
— қорқыту (жәбірленушіні бірдеңе жасау немесе жасамау үшін агрессивті дене тілін және дауысты интонацияны қолдану);
— оқшаулау (жәбірленуші оқушылардың бір бөлігі немесе бүкіл сыныппен әдейі оқшаулау немесе қудалау );
— бопсалау (ақша, тамақ, басқа заттар, бірдеңе ұрлауға мәжбүрлеу);
— мүлікке зиян келтіру және басқа әрекеттер (ұрлық, тонау, жәбірленушінің жеке заттарын жасыру);
Егер сіздің балаңыз қорлаудың құрбаны болса
Көптеген балалар өздерінің қорлағанын мойындауға ұялады. Олар бұл туралы ешкімге айтпауы мүмкін. Егер сіздің балаңыз сізден көмек сұраса, оны байыпты қабылдаңыз. Егер бала алғаш рет көмек сұраса, бірақ оған мән бермесе, екінші рет ол сізге жүгінбейді.
Бала қорлаудың құрбаны екенін қалай білуге болады?
Міне, назар аудару керек сигналдар.
* Сіздің балаңыз:-сыныптастарын немесе құрдастарын үйге алып бармайды және үйде бос уақытын үнемі жалғыз өткізеді.
* Бос уақытын өткізетін жақын достары жоқ (спорт, компьютерлік ойындар, музыка, телефон арқылы ұзақ әңгімелесу).
* Сыныптастар оны туған күндеріне, мерекелеріне сирек шақырады немесе ол ешкімді өзіне шақырмайды, өйткені ол ешкім келмейді деп қорқады.
* Таңертең жиі бас ауруы, асқазанның бұзылуы немесе сабаққа бармау үшін қандай да бір себептермен шағымданады;
* тұйықталып, ойлы, тәбетсіз тамақ жейді, тынышсыз ұйықтайды, түсінде жылайды немесе айқайлайды.
* Оның пессимистік көңіл-күйі бар, ол оқу ұйымына барудан қорқады немесе өзін-өзі өлтіреді деп айтуға болады.
* Оның мінез-құлқында көңіл-күйдің күрт өзгеруі байқалады.
* Ашулану, реніш, тітіркену ата-аналарына, туыстарына, әлсіз заттарға (кіші інілері, үй жануарлары) әсер етеді.
* Ақшаны сұрайды немесе жасырын түрде алады, оның қателігінің себебін нақты түсіндірмейді (үлкен ақша, қымбат заттар, зергерлік бұйымдар жоғалған кезде ерекше алаңдаушылық таныту керек – ақшаны бопсалаушылардан алкоголь, есірткі сатып алуға пайдалануға алуы мүмкін).
Шара барысында жасөспірімдер арасындағы құқық бұзушылықтардың, қорқыту және нашақорлықтың жағдайларының алдын алу мәселелері талқыланды.
Сонымен қатар заң бұзушылықтар үшін қарастырылған жауапкершіліктер туралы түсіндірілді
