Қазақстанның агроөнеркәсіптік саласында ірі инвестициялық жобалардың бірі – Шымкент қаласында салынып жатқан «Alsera KZ» жылыжай кешені. Жалпы құны 650 миллион АҚШ долларын құрайтын бұл жоба – елдегі ғана емес, бүкіл Орталық Азиядағы ең ірі жылыжай кешендерінің біріне айналмақ. Инвестиция көлемі, жұмыс орындары, өндірістік қуаттылық, экспорттық әлеует және әлеуметтік пайда тұрғысынан бұл жоба үлкен мәнге ие.
Жобаны жүзеге асырушы – «Alsera KZ» компаниясы, оның артында түрік инвесторы – «Alarko Holding» тұр. Бұл холдинг Түркияның аса ірі құрылыс және өнеркәсіптік топтарының бірі ретінде танымал. Қазақстандағы жылыжай кешені – компанияның ауыл шаруашылығы секторындағы стратегиялық инвестицияларының маңызды бағыты.
Жоба екі кезеңмен жүзеге асырылады. Бірінші кезеңде шамамен 208 гектар жер игеріледі, оған 226 миллион доллар көлемінде инвестиция тартылған. Бұл кезеңнің аяқталуы 2026 жылға жоспарланған. Екінші кезеңде тағы 441 гектар жер игеріліп, қосымша 423,6 миллион доллар құйылады. Жоба толықтай 2028 жылы аяқталуы тиіс. Осылайша, жалпы 650 гектар аумақта заманауи, цифрлық технологиялармен жабдықталған жылыжай кешені салынады.
Жобаның басты ерекшелігі – жылына 155–175 мың тонна қызанақ өндіруге мүмкіндік беретін қуаты. Өнімнің басым бөлігі ішкі нарықты қамтамасыз етіп қана қоймай, шетелге – Ресей, Жапония, Оңтүстік Корея елдеріне экспортталатын болады. Бұл Қазақстанның ауыл шаруашылығында қосымша экспорттық кіріс көзіне айналмақ.
Жоба 100% шетелдік инвестиция есебінен қаржыландырылып отыр. Қаржыландыру құрылымы бойынша мемлекеттік бюджеттен ешқандай тікелей субсидия қарастырылмаған. Дегенмен, инвесторға әкімшілік қолдау мен инфрақұрылым жағынан мемлекеттік қолдау көрсетілуде. Атап айтқанда, жер телімі бөлініп, инженерлік инфрақұрылым (су, жарық, жол) тарту жұмыстары жергілікті әкімдіктің бақылауында. Жылыжай кешенінің құрылуы аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуына үлкен үлес қосады. Жоба аясында 5 мыңға жуық жаңа жұмыс орны ашылады. Бұл Шымкент қаласы мен маңындағы ауыл тұрғындары үшін тұрақты табыс көзіне айналмақ. Сонымен қатар, инвестор тарапынан балабақшалар, балалар ойын алаңдары, көгалдандыру, абаттандыру сияқты әлеуметтік жобалар іске асырылады. Бұл да жергілікті тұрғындар үшін қосымша әлеуметтік пайда әкеледі. Технологиялық жағынан жоба алдыңғы қатарлы smart-агро технологияларды қолданады. Бұл жылыжай кешені автоматты суару, климат-бақылау, геотермальды жылыту және энергияны үнемдеу жүйелерімен жабдықталады. Мұндай әдістер өнімділікті арттырып, табиғи ресурстарды тиімді пайдалану арқылы экологиялық қауіпсіздікті де қамтамасыз етеді. Осы кешеннің арқасында Қазақстанның азық-түлік қауіпсіздігі айтарлықтай артады. Қазіргі таңда маусымаралық кезеңдерде ел қызанақ, қияр және басқа да көкөністерді сырттан әкелуге тәуелді. Жоба ішкі нарықты жергілікті өніммен қамтамасыз етуге мүмкіндік беріп, импорт көлемін азайтады, ал қалған өнім экспортқа бағытталып, елге валюталық кіріс түсіреді.
Қорытындылай келе, «Alsera KZ» жылыжай кешені – тек ауыл шаруашылығы үшін ғана емес, елдің жалпы инвестициялық климаты үшін де оң үлгі. Шетелдік капиталдың тартылуы, жобаның ашықтығы мен әлеуметтік жауапкершілігі Қазақстанға деген сенімді арттырып, алдағы уақытта басқа да ауқымды инвестицияларға жол ашады. Бұл – экономиканы әртараптандыру, инновациялық технологияларды енгізу және өңірлік даму саясатының нақты көрінісі.
