Шымкент қаласы – Қазақстан Республикасындағы жетекші өнеркәсіптік және экономикалық орталықтардың бірі ретінде еліміздің оңтүстік өңірінің экономикалық дамуына айрықша үлес қосып отыр. Қалада түсті металлургия, машина жасау, химия, мұнай өңдеу және тамақ өнеркәсібі бағыттарында жұмыс істейтін ірі және орта кәсіпорындар шоғырланған. Бұл кәсіпорындар қала экономикасының тұрақты өсуіне негіз бола отырып, өңірдің жалпы ішкі өнімінің құрылымында маңызды орынға ие.
2024 жылдың қаңтар-желтоқсан айлары аралығында Шымкент қаласының жалпы өңірлік өнімі (ЖӨӨ) ағымдағы бағамен 4 407,5 млрд теңгені құрады. Бұл көрсеткіш 2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 7,7%-ға артты. Өсімнің негізгі драйверлері ретінде өңдеу өнеркәсібі, сауда, көлік және құрылыс салаларын атауға болады. Осы салалардағы серпінді өсім өңірлік экономиканың әртараптандырылуымен, мемлекеттік қолдау шараларының пәрменділігімен және жеке сектордың белсенділігімен тікелей байланысты.
Ал 2025 жылдың алғашқы тоқсанында Шымкент қаласының әлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштері одан әрі жақсарды. Нақты ЖӨӨ өсімі 16,5 пайызды құрап, алдыңғы жылмен салыстырғанда екі есеге жуық артық нәтиже көрсетті. Бұл кезеңде өңдеу өнеркәсібіндегі өсім 17,9% болса, құрылыс саласында 16,9%, ал көлік және логистика секторында 21% өсім тіркелді. Аталған мәліметтер өңір экономикасының құрылымдық тұрақтылығы мен даму әлеуетінің жоғары екенін көрсетеді.
2025 жылдың қаңтар-наурыз айларында өңдеу өнеркәсібінің өндіріс көлемі 309,5 млрд теңгеге жетіп, 2024 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 47 млрд теңгеге артық болды (2024 ж. І тоқсаны – 262,5 млрд теңге). Мұндай өсім, ең алдымен, өндірістік инфрақұрылымның заманауи талаптарға сай жаңғыртылуының, цифрландыру және технологиялық инновацияларды енгізудің нәтижесі болып табылады. Атап айтқанда, машина жасау, дайын металл бұйымдарын өндіру, пластмасса және резеңке өнімдері өндірісіндегі өнім көлемі едәуір артты.
Инвестициялық белсенділік те қарқынды дамып келеді. 2024 жылы қалада 7 индустриялық аймақ пен технопарк аясында 430 жоба жүзеге асырылып, 646 млрд теңге көлемінде инвестиция тартылды. Бұл жобалар аясында 8,5 мыңнан астам жаңа жұмыс орны құрылды. Ал 2025 жылдың алғашқы жартыжылдығында инвестициялар көлемі 2,2 триллион теңгеге жуықтап, ірі өндірістік нысандардың құрылысы мен инфрақұрылымдық жобаларға бағытталды. Әсіресе «Жұлдыз» индустриялық аймағының екінші кезеңі белсенді игерілуде. Қазіргі уақытта оның 120 гектарында құрылыс жұмыстарының 65%-ы орындалып, іске қосылуға жақын жобаларға шамамен 190 млрд теңге инвестиция тартылды. Бұл жобалардың жүзеге асуы нәтижесінде 4 800-ге жуық жаңа жұмыс орны құрылуы жоспарлануда.
Шымкент қаласының географиялық тұрғыдан тиімді орналасуы – оның көлік-логистикалық әлеуетін арттырып, халықаралық экономикалық байланыстарды кеңейтуге мол мүмкіндік беріп отыр. Қала арқылы өтетін «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» халықаралық трансконтиненттік автожолы өндірілген өнімдерді ішкі және сыртқы нарықтарға уақтылы жеткізуге жол ашып, өңірдің экспорттық мүмкіндіктерін кеңейтуде.
Жалпы алғанда, 2024–2025 жылдар аралығындағы деректер Шымкент қаласының экономикалық өсу қарқыны тұрақты әрі жоғары екенін көрсетеді. Индустриялық-инновациялық даму бағдарламаларының табысты жүзеге асуы, мемлекеттік қолдау тетіктерінің тиімділігі мен кәсіпкерлік белсенділіктің артуы өңірдің жалпы экономикалық көрсеткіштеріне оң әсерін тигізуде.
Алдағы кезеңде де Шымкент қаласының әлеуметтік-экономикалық дамуының жоғары қарқынын сақтау мақсатында кешенді шаралар қабылданып, инвестициялық ахуалды жақсарту, өнеркәсіптік инфрақұрылымды жаңғырту және адами капиталды дамыту бағыттарындағы жұмыстар жалғасатын болады. Бұл өз кезегінде өңірдің Қазақстан экономикасындағы рөлін одан әрі арттыруға және халықтың әл-ауқатын жақсартуға ықпал етеді.
Шымкент қаласының экономикалық дамуы: 2024 және 2025 жылдардың тиісті кезеңдеріне салыстырмалы талдауы
