2025 жылдың қаңтар-қыркүйек аралығында Шымкент қаласында азық-түлік емес тауарлар бағасының өсуі республикадағы жалпы инфляциялық үрдіске сай қалыптасты. Қазақстан Республикасы Ұлттық статистика бюросының ресми деректеріне сәйкес, азық-түлік емес тауарлар 2025 жылдың алғашқы 9 айында ел бойынша орта есеппен 9–10% аралығында қымбаттаған. Бұл көрсеткіш Шымкент қаласы үшін де өзекті, себебі қалада тіркелген жалпы инфляция деңгейі осы кезеңде 12,0% шамасында болды, оның ішінде азық-түлік емес өнімдерге қатысты өсім айтарлықтай әсер етті.
Жалпы баға динамикасы
Азық-түлік емес тауарлар тобына киім-кешек, аяқ киім, тұрмыстық техника, дәрі-дәрмек, құрылыс материалдары, автокөлік бөлшектері, жиһаз, косметика және жеке гигиена тауарлары, сондай-ақ кеңсе тауарлары мен электр құралдары кіреді. Бұл тауарлар тобының бағасы ішкі нарықтағы тұтынушылық сұраныс, импорт үлесінің жоғары болуы, логистикалық шығындар мен сыртқы экономикалық жағдайлар әсерінен үнемі өзгеріске ұшырап отырады.
2025 жылдың алғашқы 9 айында келесідей үрдістер байқалды:
Тұрмыстық техника мен электроника бағасы шамамен 11–13% аралығында өсті. Бұған теңге бағамының құбылуы, сырттан тасымалданатын тауарларға тәуелділік себеп болды.
Дәрі-дәрмек пен медициналық бұйымдардың бағасы 8–9% деңгейінде өсті. Импорттық препараттарға тәуелділік және логистика шығындарының артуы негізгі фактор болды.
Киім мен аяқ киімнің бағасы 9–10% аралығында өсті. Маусымдық сұраныс, импорт үлесі және шикізат бағасының қымбаттауы осы өзгеріске себеп болды.
Құрылыс материалдары мен жиһаз бағасы да 10–11% шамасында артты, әсіресе құрылыс саласына сұраныстың артуы мен шикізат нарығындағы тұрақсыздық бұл салаларға әсер етті.
Шымкент қаласына тән ерекшеліктер
Шымкент қаласы — еліміздің ірі мегаполисі ретінде ішкі сауда, импорт және бөлшек сауда айналымы жағынан белсенді өңір. Бұл өңірде тұтыну деңгейі жоғары болғандықтан, азық-түлік емес тауарлар бағасындағы өзгерістер тұрғындар үшін айрықша сезіледі. 2025 жылдың алғашқы 9 айында қалада:
Электр тұрмыстық тауарларға сұраныс тұрақты түрде сақталды, соның әсерінен техника бағасы 13%-ға дейін өсті.
Дәріханаларда кейбір дәрілік заттардың бағасы бірқатар айда 10%-ға дейін көтерілді.
Мектеп формасы, кеңсе тауарлары мен оқу құралдарына маусымдық сұраныс шілде-тамыз айларында бағаның 15%-ға дейін шарықтауына алып келді.
Шағын және орта сауда орындары баға саясатын сұраныс пен жеткізілімге қарай өзгертіп отырды.
Шымкент қаласының инфляциялық құрылымында азық-түлік емес тауарлар жалпы инфляция көлемінің 30-35%-ын құрады. Бұл көрсеткіш қаланың сауда және логистика орталығы ретіндегі маңыздылығын көрсетеді.
Бағаға әсер еткен негізгі факторлар
2025 жылы азық-түлік емес тауарлар бағасының өсуіне әсер еткен басты факторлар қатарында:
Импорттық тәуелділік. Көптеген азық-түлік емес тауарлар шетелден тасымалданады, әсіресе Қытай, Түркия, Ресей және ЕО елдерінен. Бұл елдердегі өндіріс шығындарының өсуі Қазақстан нарығына да әсер етті.
Валюта бағамының тұрақсыздығы. Теңге бағамының долларға және еуроға қатысты әлсіреуі импорттық тауарлардың қымбаттауына ықпал етті.
Логистикалық тізбектердің бұзылуы. Әлемдік деңгейдегі көлік, қойма және жеткізу қызметтерінің қымбаттауы тікелей тауар бағасына әсер етті.
Ішкі сұраныстың өсуі. Тұрғындардың сатып алу белсенділігі мен маусымдық факторлар (мектеп маусымы, мерекелер) кейбір тауар түрлерінің бағасына қысым түсірді.
2025 жылдың 9 айында Шымкент қаласындағы азық-түлік емес тауарлар бағасының өсуі Қазақстандағы орташа деңгеймен шамалас болып, жылдық есепте 9–10% шамасында қалыптасты. Әсіресе тұрмыстық техника, дәрі-дәрмек, киім-кешек және құрылыс материалдары қымбаттады. Бұл үрдістің жалғасуы сыртқы және ішкі нарықтағы факторларға байланысты, сондықтан келесі тоқсандағы баға саясаты мен инфляция деңгейіне үкімет тарапынан бақылау мен тұрақтандыру шаралары қажет болады.
Азық-түлік емес тауарлар бағасының өсуі: Шымкент қаласы бойынша 2025 жылдың 9 айындағы көрсеткіштер мен талдау
