Қазақстан Республикасы Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 2025 жылғы 8 қыркүйектегі Жолдауында мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыру және инфрақұрылымдық жобалардың ашықтығын қамтамасыз ету үшін цифрлық шешімдерді кеңінен енгізу қажеттігін баса айтты. Президент атап өткендей, барлық деңгейдегі билік құрылымдары цифрлық тәсілдерге көшуі тиіс, ал бастамалар ашық, есеп беретін және тиімді болуы шарт. Осы стратегиялық тапсырмалар аясында Шымкент қаласында цифрландыру бағыты бойынша жүйелі әрі кешенді жұмыстар жүргізіліп келеді.
«Ақылды қала» жобасы – заманауи технологиялар негізіндегі даму
Цифрландыру бағытындағы маңызды қадамдардың бірі – Шымкент қаласы әкімдігі мен «Қазпошта» АҚ арасында жасалған «Ақылды қала» (Smart City) жобасын жүзеге асыру жөніндегі меморандум. Жобаның негізгі мақсаты – қаланың инфрақұрылымын басқаруды орталықтандыру, қауіпсіздік жүйелерін автоматтандыру, экологиялық бақылау орнату, дрондар арқылы қадағалау және төтенше жағдайлар кезінде шұғыл әрекет ету қабілетін арттыру.
Мұндай бастамалар тек мемлекеттік қызметтердің сапасын арттырып қана қоймай, қала тұрғындарының өмір сүру сапасын жаңа деңгейге шығарады. Сонымен қатар, инфрақұрылымның цифрлық басқарылуы қалалық бюджетті оңтайлы пайдалануға, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін төмендетуге және инвестициялық тартымдылықты арттыруға ықпал етеді.
Мемлекеттік қызметтер және басқару жүйесі – тиімділік пен ашықтық
Цифрлық технологияларды енгізу нәтижесінде мемлекеттік қызмет көрсету сапасы едәуір жақсарды. Мысалы, «Мемлекеттік органның ұйымдастырушылық дамуы» көрсеткішінің «Ақпараттық технологияларды қолдану» бағыты 2022 жылы 46% болса, 2024 жылы бұл көрсеткіш 85%-ға жетті. «Ақылды қалалар» эталондық стандарты бойынша даму көрсеткіші 55%-дан 76%-ға дейін өсті. Бұл деректер Шымкентте Smart City қағидаттарының жүйелі түрде енгізіліп жатқанын дәлелдейді.
Білім беру саласындағы инновациялар – цифрлы мектептер
Қаланың білім беру мекемелерінде де цифрлық шешімдер белсенді түрде енгізілуде. №65 мектеп-гимназиясында пилоттық режимде енгізілген Alaqan биометриялық жүйесі – соның айғағы. Бұл жүйе арқылы оқушылардың мектепке кіруі, шығуы және асханадан тамақтануы автоматтандырылды. Алты ай ішінде оқушылардың 99%-ы жүйеге тіркелген. Жоба бюджет қаражатын үнемдеуге, оқушыларды толықтай тегін ыстық тамақпен қамтуға және тәртіпті арттыруға нақты мүмкіндік берді.
Экология және қауіпсіздік – цифрлы бақылау жүйелері
Экологиялық ахуалды жақсарту және тұрғындардың қатысуын арттыру мақсатында қаланың қоқыс алаңдарын цифрландыру жобасы жүзеге асырылды. Желтоқсан көшесіндегі №88 қоқыс алаңына бейнебақылау мен QR-код арқылы өтініш беру жүйесі енгізілді. Жүйе жарты жыл ішінде 52 мәрте қоқыс толуын, 164 заңсыз автотұрақты және 1 өрт оқиғасын тіркеген. Бұл – экологиялық қауіпсіздікті арттырумен қатар, тұрғындардың өз ортақ мәселелеріне белсенді араласуына мүмкіндік беретін тиімді әдіс.
Денсаулық сақтау жүйесі – HR-процестердің автоматтандырылуы
Медицина саласында да елеулі өзгерістер орын алуда. №2 қалалық емханада «HR-process» бұлтты жүйесі енгізіліп, кадрлық құжат айналымы мен қызметкерлердің жұмыс уақытына бақылау автоматтандырылды. 7 ай ішінде 403 қызметкер тіркеліп, бұл жүйе басқару процесін жеңілдетіп, адами фактор тәуекелін азайтты.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес – цифрлық комплаенс
«Қуатжылуорталық-3» мекемесінде енгізілген «Цифрлық комплаенс ассистент» платформасы сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін саралауға, сондай-ақ парасаттылық мәдениетін қалыптастыруға бағытталған. Жүйе 63 тәуекелді анықтап, 84 ұсыныс әзірледі, олардың бірқатары іс жүзінде жүзеге асырылды.
Экономикалық тиімділік пен Шымкенттің болашағы
Шымкент қаласында цифрландыру жобалары тек әлеуметтік салаларды емес, жалпы қаланың экономикалық дамуына да оң әсерін тигізуде. Біріншіден, цифрлық басқару жүйелері арқылы бюджет қаржысы үнемделіп, тиімді жоспарлау мен мониторинг жүргізу мүмкін болып отыр. Екіншіден, мемлекеттік басқарудың ашықтығы мен есептілігі инвесторлардың сенімін арттыруда. Бұл қалаға инвестиция тартуда маңызды рөл атқарады.
Үшіншіден, цифрландыру еңбек өнімділігін арттырып, адами қателіктерді азайтады. Қоғамдық көлік, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, қауіпсіздік, экология, білім беру және денсаулық сақтау салаларындағы цифрлық шешімдер қалалық қызметтердің сапасын арттырып, кәсіпкерлер мен тұрғындар үшін қолайлы орта қалыптастырады.
Цифрлық технологиялардың арқасында Шымкент өзінің экономикалық тартымдылығын арттырып, заманауи мегаполиске айналу бағытында нақты қадамдар жасауда. Қалада қалыптасып жатқан цифрлық инфрақұрылым – болашақтағы жаңа өндірістер мен инновациялық жобалардың негізі болмақ.
Қорытындылай келе, Шымкент қаласында жүзеге асырылып жатқан цифрландыру бастамалары – бұл тек технологиялық жаңғыру емес, бұл – экономикалық, әлеуметтік және басқару жүйесіндегі сапалы өзгерістерге жол ашатын маңызды тетік. Цифрлық шешімдер қаланың халықаралық деңгейдегі инвестициялық тартымдылығын арттырып, тұрақты және инклюзивті дамуға серпін беруде.
