8 қыркүйек күні жасаған мәлімдемесінде Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев еліміздің цифрлық трансформация жолындағы ұстанымын нақтылап, жасанды интеллектіні (ЖИ) дамыту және жалпы цифрландыру үдерісін ілгерілету бойынша нақты тапсырмалар берді. Бұл мәселені ол елдің келешегімен тікелей байланыстыра отырып, «басқа жол жоқ» деген анық әрі батыл мәлімдеме жасады.
Президент атап өткендей, бүгінде әлем тез өзгеріп келеді. Технологиялар, соның ішінде жасанды интеллект, үлкен деректер, платформалық экономика, автоматтандыру, роботтандыру секілді жаңа ұғымдар енді тек IT саласының ғана емес, күнделікті өміріміздің де ажырамас бөлігіне айналды. Бұл технологиялар енді экономикаға ғана емес, адамның күнделікті өміріне, мінез-құлқына, тіпті санасына дейін әсер етіп жатыр. Жастардың болмысы, ойлау жүйесі, коммуникациялық тәсілі, білім алу әдісі — барлығы технологиялық үрдіске бейімделіп келеді. Осы тұрғыдан алғанда, Қазақстан артта қалмауы тиіс. Керісінше, көштің алдында болуға ұмтылуы қажет.
Цифрлық кодекс – жаңа дәуірдің құқықтық негізі
Президент цифрландырудың нормативтік-құқықтық негізін қалыптастырудың маңыздылығына ерекше тоқталды. Оның айтуынша, ең алдымен Цифрлық кодекс қабылдануы керек. Бұл жаңа заң еліміздің цифрлық болашағын айқындайтын басты құжатқа айналуы тиіс. Онда төмендегі мәселелер заңдық тұрғыдан реттеледі:
Жасанды интеллектіні пайдалану мен дамыту қағидаттары;
Үлкен деректерді (Big Data) жинау, өңдеу және сақтау тәртібі;
Платформалық экономиканың құқықтық шекарасы;
Ақпараттық қауіпсіздік пен дербес деректерді қорғау тетіктері;
Цифрлық теңсіздікті жою жолдары;
Цифрлық қаржылық қызметтер мен криптотехнологияларға қатысты құқықтық ұстаным.
Мемлекет басшысы бұл құжат тек ІТ мамандарына емес, бүкіл қоғам үшін маңызды екенін атап өтті. Өйткені цифрлық өзгерістер барша саланы қамтиды: білім беру, денсаулық сақтау, ауыл шаруашылығы, өндіріс, көлік, мемлекеттік басқару және тағы басқа.
Жаңа министрлік – стратегиялық қажеттілік
Президенттің бастамасымен алдағы уақытта Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі құрылуы мүмкін. Бұл – еліміздің цифрлық болашағына ерекше мән беріп отырғанын білдіреді. Мемлекет басшысы жаңа құрылымға тек салалық емес, стратегиялық, үйлестіруші орган рөлін жүктеуді ұсынды. Яғни, бұл министрлік елдегі барлық цифрлық трансформацияны үйлестіріп, әрбір мемлекеттік орган мен жеке сектордағы цифрландырудың бірізділігін қамтамасыз етеді.
Президент бұл министрлікті Премьер-министрдің орынбасары деңгейіндегі тұлға басқаруы тиіс екенін нақты айтты. Бұл бастама – елімізде цифрландыру мәселесінің жоғары деңгейде шешілетінін білдіреді. Яғни, бұл салаға жай маман емес, стратегиялық ойлай алатын, инновациялық процестерге терең бойлай алатын, халықаралық тәжірибені меңгерген кәсіби басшы келуі тиіс.
Қазақстан – цифрлық ұлтқа айналуы тиіс
Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанды үш жылдың ішінде цифрлық мемлекетке айналдыру міндетін қойды. Бұл тек техникалық инфрақұрылым емес. Бұл – ақпараттық сауаттылықты арттыру, инновациялық ойлау жүйесін қалыптастыру, цифрлық экономика мен цифрлық қоғамның негізін қалау. Бұл тұрғыда елімізге:
Цифрлық білім беруді мектеп қабырғасынан бастау;
Аймақтардағы цифрлық инфрақұрылымды теңестіру;
Қолжетімді интернет пен мобильді байланысты күшейту;
Кәсіпорындарды автоматтандыруға ынталандыру;
Цифрлық инклюзия – халықтың барлық тобы үшін цифрлық мүмкіндіктерді тең ету қажет.
Сондай-ақ Президент жасанды интеллектінің этикалық және құқықтық шекарасын айқындаудың да маңызды екенін ескертті. Бұл — тек технология ғана емес, адамның еркіндігі мен қауіпсіздігіне әсер ететін құрал.
Қорытынды
Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың цифрландыру және жасанды интеллект саласына қатысты ұстанымы – еліміздің жаңа дәуірге бейімделуінің нақты көрінісі. Бұл – тек техникалық міндет емес, бұл – ұлттың өркениеттік таңдауына айналған бағыт. ЖИ мен цифрлық трансформация – біздің болашағымызды айқындайтын шешуші факторлар.
«Басқа жол жоқ», – деді Президент. Демек, біз тек қана алға жылжуымыз керек. Ендігі міндет – айтылған бастамаларды нақты іске асыру, халықты бұл процеске толықтай тарту, ал цифрлық революцияны адам игілігіне қызмет ететін құралға айналдыру.
