ЕЛ ЕРТЕҢІ – ЖАСТАР: СУИЦИД, ЛУДОМАНИЯ ЖӘНЕ ИНТЕРНЕТ АЛАЯҚТЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУ БОЙЫНША ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ КЕЗДЕСУ

Жастар ресурстық орталығының ұйымдастыруымен Мирас университетінің студенттері арасында суицид, лудоманияның зияндылығы және интернет алаяқтықтың алдын алу мақсатында “Ел ертеңі – жастар” тақырыбында психологиялық кездесу өтті. Кездесуге Шымкент қаласының Полиция департаменті мен психолог мамандар қатысты. Атап айтқанда, Шымкент қаласы Полиция департаменті Криминалдық полиция басқармасының киберқылмысқа қарсы күрес бөлім бастығы, полиция подполковнигі Жайлаубек Шыңғыс Нұржанұлы, Полиция департаментінің Киберқылмыс тобының жетекшісі, полиция капитаны, криминалист маман Байко Наталья, сондай-ақ Жастар ресурстық орталығының психологы Сайдахан Жібек Мұратқызы өз салалары бойынша маңызды ақпараттармен бөлісті.
Сізде осы тізбекте көрсетілген жайттардың бірі туындай ма ?
жан-жақты немесе төзімсіз болып көрінетін ауырсыну;
өзіңізді түкке тұрғысыз немесе үмітсіз сезіну;
жалғыздық;
үнемі қараңғы ойлар;
алдыңызда тұрған мәселелерді өз-өзіне қол жұмсаудан басқа жолмен шеше алмау сезімі;
егер сіз өлсеңіз, айналаңыздағы адамдар тек жақсы болады деген сезім;
ойларыңыз бен сезімдеріңіздің себептерін түсіндіре алмау.
Сізге нені білу керек
Сіз жалғыз емессіз. Көптеген адамдар осындай тәжірибені бастан өткерді және көмек ала алды.
Өз – өзіне қол жұмсау туралы айту қалыпты жағдай. Әңгімелесу жағымсыз сезімдердің өткірлігін азайтуға көмектеседі.
Өзіңізді өмірден айыру немесе өзіңізге зиян келтіру туралы ойлар ауыр психологиялық жағдайдың белгісі.
Суицидтік ойлар әлсіздіктің көрінісі емес және өзіңізді кінәлауға себеп емес.
Сіз оны жеңе аласыз.
Сіз көмек ала аласыз.
Не істей аласыз
Сенетін адамға өз сезімдеріңіз туралы айту.
Медициналық қызметкерге – дәрігерге, психиатрға немесе кеңесшіге, әлеуметтік қызметкерге хабарласыңыз.
Қолдау тобына қосылыңыз.
Егер сіз дәл қазір өзіңізге зиян келтіруден қорқатын болсаңыз, төтенше жағдайлар қызметіне немесе дағдарыстық көмекке хабарласыңыз.
Есіңізде болсын: сіз жалғыз емессіз. Егер сіз өмір сүрудің қажеті жоқ деп ойласаңыз, көмек сұраңыз.
Нені білу керек
Өз-өзіне қол жұмсау туралы айту ұят емес.
Адамнан суицид туралы ойлайсыз ба деп сұрау арқылы сіз оны суицидтік ойларды жүзеге асыруға итермелемейсіз. Керісінше, қарым-қатынас көбінесе мазасыздық деңгейін төмендетеді және оны басқа адамның түсінетінін білу оған көмектеседі.
Қауіпті белгілер:
Көңіл-күйдің күрт өзгеруі;
Қарым-қатынастан бас тарту;
Суицидтік ойларды, сезімдерді немесе ниеттерді айту;
«Егер мен өлсем, ешкім өкінбейді» немесе «Өмір сүруге ешқандай себеп қалмады» сияқты тіркестер;
өз-өзіне қол жұмсау жолдарын іздеу;
жақын туыстары, достарымен қоштасу;
мүлік пен құнды заттарды тарату.
Кім тәуекелге барады ?
Өзін-өзі өлтіруге тырысқан адамдар;
Жіті психологиялық күйзеліске ұшыраған немесе депрессияға ұшыраған адамдар;
Әлеуметтік тұрғыдан оқшауланған адамдар;
Алкогольді немесе есірткіні көп пайдаланатын адамдар;
Созылмалы ауруы немесе ауыр сырқаты бар пациенттер;
Зорлық-зомбылық көрген, басқа да түрлі травма алғандар;
Маргиналданған немесе кемсітілген халық топтарының өкілдері
Не істей аласыз
Суицидке барады деп қауіптенген адаммен сабырмен сөйлесуге уақыт бөліңіз. Оны тыңдауға дайын екеніңізді білдіріңіз.
Адамға медициналық қызметкерден (дәрігер, психиатр), консультанттан немесе әлеуметтік қызметкерден көмек сұрауға кеңес беріңіз. Оны кездесуге ертіп баруды ұсыныңыз.
Егер сіз адамға қауіп төніп тұр деп ойласаңыз, оны жалғыз қалдырмаңыз. Төтенше жағдайлар қызметіне, дағдарыс кезіндегі жедел жәрдем желісіне, медицина маманына немесе адамның туысына хабарласыңыз.
Егер сізбен бірге тұратын адамның жағдайы туралы алаңдасаңыз, өзіне зиян келтіретін тұрмыстық заттарды жасырыңыз.
Адамның жағдайын анықтау үшін оған үнемі барып тұрыңыз.
Кездесу барысында психолог мамандар сенімсіздік, қорқақтық, жалқаулық, сенгіштік және күмәншілдік сияқты тұлғалық ерекшеліктердің проблемалық тұстарын талқылап, олардың алдын алу жолдарын көрсетті. Сонымен қатар, қарым-қатынас жасау дағдыларының жеткіліксіздігі, адамдармен тіл табыса алмау және тұйықтық сияқты қарым-қатынасқа байланысты мәселелер көтерілді. Оқу және еңбек іс-әрекетіне қатысты сәтсіздікке бой алдыру және ерік-жігердің жетіспеуі сынды қиындықтар да назардан тыс қалмады.